کورتیزول چیست؟
کورتیزول هورمونی است که توسط قشر غده آدرنال (غده فوق کلیوی) در غده آدرنال ترشح می شود و چند مسئولیت بر عهده دارد: عملکرد اصلی این هورمون افزایش ذخیره آمینواسیدها در کبد در مواقعی است که مقدار این هورمون در آن کم باشد. اما این عملکرد در جهت کاتابولیسم پروتئین نیز عمل می کند.
کورتیزول همچنین به بالا بردن فشار خون و قند خون نیز کمک می کند و تاثیر بازدارنده ایمنی بر بدن دارد (جلوگیری از تشکیل پادتن ها و حضور آنتی ژن) و درنتیجه، وقتی مقدار زیادی از آن در طول زمان دیده شود، احتمال بیمار شدن فرد نیز وجود دارد چون در این حالت عملکرد سیستم دفاعی بدن پایین می آید.
افزایش کورتیزول در بدن چه نتایجی دارد؟
وجود کورتیزول فراوان در بدن به مدت طولانی باعث سندرم کوشینگ میشود. عوامل بسیاری باعث پیدایش چنین مشکلی می‌شوند مانند مصرف برخی از داروها یا نوعی تومور که هورمون آدرنوکورتیکوتروپیک را تولید می‌کند و باعث افزایش ترشح کورتیزول میشود.
افزایش کورتیزول به مدت طولانی باعث کاهش میل جنسی و در زنان باعث بی‌نظمی قاعدگی و حتی توقف آن میشود. بعلاوه رابطه‌ی بلند مدتی میان افزایش یا اختلال تنظیم میزان کورتیزول و تعداد شرایط روانی مانند افسردگی و اضطراب وجود دارد.
دلایل پرکاری غدد فوق کلیوی
علل این بیماری به دو دسته تقسیم می‌شوند: علل بیرونی (عواملی که در بیرون از بدن هستند) و علل درونی (عواملی که درون بدن هستند). علائم هردو یکسان هستند و تنها تفاوت در چگونگی ایجاد بیماری است.
رایج‌ترین علت بیرونی استفاده از داروهای مشابه کورتیزول مانند پردنیزون است. از این داروها برای درمان اختلالات التهابی مانند آسم و روماتیسم مفاصل استفاده میشود. این داروها در خنثی کردن سیستم ایمنی پس از پیوند عضو هم کاربرد دارند. این نوع سندرم کوشینگ موقتی است و پس از توقف مصرف داروها از بین می‌رود.
علل درونی که باعث افزایش تولید هورمون کورتیزول می‌شوند نادر هستند. در این حالت بیماری به آهستگی ایجاد میشود و تشخیص آن دشوار است. این نوع بیماری سندرم کوشینگ در اثر تومورهای هورمون ترشح غدد فوق کلیوی یا غده‌ی هیپوفیز که در زیر مغز قرار دارد بوجود می‌آید. این تومور (معمولا سرطانی نیست) در غدد فوق کلیوی کورتیزول ترشح می‌کند. اگر در غده‌ی هیپوفیز باشد هورمون آدرنوکورتیکوتروپین ترشح می‌کند. این هورمون دستور تولید کورتیزول را به غدد فوق کلیوی می‌دهد. هنگامی که این تومورها در غده‌ی هیپوفیز به‌وجود آیند آن را بیماری سندرم کوشینگ می‌نامیم.
اغلب تومورهایی که هورمون آدرنوکورتیکوتروپین تولید می‌کنند در غده‌ی هیپوفیز قرار دارند اما گاهی چنین تومورهایی در ریه به‌وجود می‌آیند و با تولید این هورمون باعث بیماری سندرم کوشینگ می‌شوند.
علائم پرکاری غدد فوق کلیوی
علائمی مانند ضعف عضلانی، فشارخون بالا، افزایش قندخون و چاقی، ناشی از اختلال غده تیروئید و غدد فوق کلیوی است. افرادی که چاق هستند و فقط این چاقی به تنه آنها ختم می شود و دست و پاهای لاغری دارند ناشی از پر کاری غدد فوق کلیوی است. علاوه بر چاقی شکمی، تجمع چربی در پشت گردن با دست و پاهای لاغر مربوط به بیماری غدد فوق کلیوی است که از نوع چاقی مرکزی به شمار می رود.
منبع: nabzema.com