بیماری های غدد و هورمون

پرکاری تیروئید

غده تیروئید، غده کوچک و پروانه ای شکلی است که در قسمت پیشین گردن و زیر سیب آدم واقع شده است. این غده هورمون هایی تحت عنوان تی3 و تی4 ترشح می کند. پروسه ای که طی آن سلول های بدن انرژی را به مصرف می رسانند، متابولیسم نامیده می شود. این دو هورمون، وظیفه کنترل چگونگی مصرف انرژی توسط سلول های بدن، یعنی متابولیسم را به عهده دارند. پرکاری تیروئید زمانی اتفاق می افتد که مقدار تی3 و تی4 زیادی تولید شود.

علائم و نشانه های بروز پرکاری تیروئید

شدت و نوع علائم و نشانه ها در بیماران مختلف متفاوت است. بیمارانی که به پرکاری خفیف تیروئید مبتلا هستند، معمولاً از بیماری خود آگاهی ندارند چون هیچ علائم و نشانه ای در خود مشاهده نمی کنند. معمولاً علائم پرکاری تیروئید به افزایش متابولیسم بدن مربوط است.

از جمله این علائم عبارتند از:

1. تورم گردن که از بزرگ شدن غده تیروئید ناشی شده است.

2. کاهش تمرکز

3. اسهال

4. مشکل در تنفس

5. مشکل در خواب

6. تعرق بیش از حد

7. خستگی بیش از حد

8. تحرک بیش از حد

9. حساسیت بیش از حد نسبت به گرما

10. افزایش اشتها

11. افزایش تحرکات روده ای

12. تکرر ادرار

13. ناباروری

14. بدخلقی و کج خلقی

15. خارش پوست

16. سستی ناخن ها

17. کاهش تمایل جنسی

18. مشکلات قاعدگی در زنان به ویژه قاعدگی های سبک و یا عدم قائدگی

19. ضعف ماهیچه ها

20. ریزش دسته ای مو

21. افزایش ضربان قلب، گاهی به همراه تپش

22. سرخی کف دست

23. سستی و ضعف ماهیچه ها

24. کاهش یا افزایش ناگهانی وزن

25. لرزش دست

26. پوست مرطوب و گرم

دلایل بروز پرکاری تیروئید

1. بیماری گرِیوز (Graves): یک بیماری سیستم ایمنی و به صورت موروثی ژنتیکی است که در آن سیستم ایمنی بدن به غلط غده تیروئید را هدف قرار داده و موجب می شود، این غده مقدار زیادی هورمون تیروئید تولید نماید.

2. بیماری تیروئید ندولار (ورم کرده): این امکان وجود دارد که در غده تیروئید افراد توده هایی ایجاد شود. این توده ها، ندول نیز نامیده می شوند. دلیل ایجاد این توده ها هم مشخص نیست. این توده ها معمولاً خوش خیم (غیرسرطانی) هستند. در این بیماری، غده تیروئید بزرگ می شود اما بیمار هیچ دردی ندارد. در برخی افراد، این توده ها را می توان به وسیله لمس با سر انگشتان احساس کرد. این توده ها گاهی حاوی نسج غیرطبیعی تیروئیدی هستند که بر عملکرد عادی تیروئید تأثیر گذاشته و موجب پرکاری آن می شوند. این توده ها همچنین ممکن است حاوی بافتی باشند که توکسیک نامیده می شوند.

3. مصرف بیش از حد ید: غده تیروئید مسئول جذب ید موجود در خون است که معمولاً از غذاهایی نظیر غذاهای دریایی، نان و نمک کسب می شوند. سپس از این ید برای تولید هورمون های تیروئید بهره می گیرد. مصرف بیش از اندازه ید موجب می شود، غده تیروئید پرکار شود.

4. مصرف هورمون های تیروئید: عدم چک آپ به موقع ممکن است، موجب شود، بیماران مقادیر زیادی از داروهای تیروئیدی را مصرف نموده و موجب پرکاری بیشتر غده تیروئید شوند.

5. داروها: داروهای خاصی مانند آمیودارون که برای درمان بیماری های قلبی تجویز می شوند، حاوی مقادیر زیادی ید هستند.

6. تیروئیدیتیس یا تورم غده تیروئید: این عارضه می تواند در اثر یک عفونت ویروسی ایجاد شود. از جمله علائم و نشانه های تورم غده تیروئید می توان به تب، گلو درد، بلع همراه با درد و دردهای کلی و پخش شده در ناحیه گردن اشاره کرد.

7. سرطان فولیکولار تیروئید: در موارد نادر، پرکاری تیروئید می تواند از سرطان تیروئید ناشی شده باشد.

پيشگيري‌ از بروز پرکاری تیروئید

راه‌ خاصي‌ براي‌ پيشگيري‌ از آن‌ وجود ندارد.

کم کاری تیروئید

هیپو تیروئیدی یا کم‌کاری غده تیروئید در بین بیماری‌های غدد درون ریز شایع‌ترین بیماری پس از دیابت می‌باشد. این بیماری هنگامی که غده تیروئید نتواند به اندازه نیاز بدن هورمون تولید کند ایجاد می‌شود. هورمون غده تیروئید تری یدوتیرونین (T۳) و تیروکسین (T۴) است. این هورمونها وظیفه تنظیم مصرف انرژی، تولید گرما و تسهیل رشد در بدن را برعهده دارند. همچنین، بیماری کم کاری تیروئید در زنان سه برابر شایع‌تر از مردان است.

دلایل بروز بیماری کم کاری تیروئید

1. سن بالای 60 سال

2. افزایش وزن و چاقی

3. التهاب تیروئیدی حاد

4. التهاب تیروئید پس از زایمان

5. بیماری هاشیموتو (التهاب مزمن غده تیروئید). در این بیماری سیستم ایمنی بدن در تشخیص غده تیروئید به عنوان عضوی از بدن دچار اختلال می‌شود و با این غده به عنوان یک جسم خارجی مقابله می‌کند. با چنین حمله‌ای از سوی سیستم ایمنی، عملکرد غده تیروئید مختل می‌شود و حتی برخی اوقات این غده تخریب می‌شود.

6. ید رادیواکتیو: (برای درمان پرکاری تیروئید، سرطانهای سر و گردن) موجب تخریب غده تیروئید و کم کاری آن می شود.

7. جراحی تیروئید و برداشتن غده تیروئید به علت سرطان و یا اختلالات دیگر

8. بروز عفونت هایی ناشی از ویروسها و باکتریها

9. مصرف برخی از داروها: داروهایی همچون لیتیوم (Lithium) (داروی درمان افسردگی های دو قطبی)، نیتروپروساید (Nitro prusside) (داروی درمان فشار خون)، دوز بالای ید و آمیودارون نیز می‌توانند کم کاری تیروئید را ایجاد کنند.

10. تغذیه نامناسب (کمبود ید)

11. هیپوتیروئیدی خود ایمنی: دستگاه ایمنی بدن می‌تواند واکنشی در غده تیروئید ایجاد کند که باعث کم کاری تیروئید می‌شود و اکثر اوقات باعث گواتر می‌گردد(بزرگی تیروئید). دیگر بیماریهای خود ایمنی ممکن است همراه با این اختلال بوده و سایر اعضای خانواده نیز دچار این حالت باشند.

12. داشتن سابقه خانوادگی

13. داشتن کلسترول بالا

14. داشتن بیماریهای سیستم ایمنی مانند لوپوس و آرتریت روماتوئید و یا دیابت

15. شروع خودبخودی: ممکن است بدون علت واضحی تولید هورمون تیروئید کاهش پیدا کند.

نشانه ها و علائم بیماری کم کاری تیروئید

علائم کم کاری تیروئید بسته به میزان شدت بیماری متفاوت است. ممکن است در اوایل این بیماری، نشانه ای از خود بروز ندهد اما پس از مدتی نشانه های زیر بروز می کند:

1. خستگی

2. افزایش حساسیت به سرما

3. یبوست

4. خشکی پوست

5. افزایش وزن غیرقابل توجیه

6. پف کردن صورت

7. خشن شدن صدا

8. ضعف ماهیچه‌های بدن

9. افزایش کلسترول خون

10. درد، خشکی و یا ورم مفاصل

11. خشکی، درد و حساسیت مفاصل

12. ریزش مو

13. کاهش ضربان قلب

14. افسردگی

15. اختلال حافظه

پیشگیری از بیماری کم کاری تیروئید

در حال حاضر، راهی برای پیشگیری از این بیماری وجود ندارد ولی با تشخیص به موقع این بیماری می‌توان به مداوای آن پرداخت و از مشکلات بیشتر پیشگیری به عمل آورد.⁴

دیابت

ﺩﻳﺎﺑﺖ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﺍﻱ ﺍﺯ ﺍﺧﺘﻼﻻﺕ ﺑﺎ ﺳﺒﺐﺷﻨﺎﺳﻲ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠﻪﻱ ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﮊﻧﺘﻴﮑﻲ ﻭ ﻣﺤﻴﻄﻲ ﺑﺮﻭﺯ می کند. بیماری دیابت، هنگامی ایجاد می شود که به قدر مورد نیاز در بدن انسولین تولید نشود یا از انسولین تولید شده در بدن به طرز کارایی استفاده نشود. انسولین، ماده ای است که در بدن توسط لوزالمعده تولید می شود و باعث می شود قند یا به عبارتی مهمترین انرژی بدن مورد استفاده سلول ها قرار گیرد.

از سویی دیگر، ‫بیماری دیابت در اﺛﺮ ﻋﻮاﻣﻠﻲ ﻫﻤﭽﻮن اﻓﺰاﻳﺶ ﺷﻴﻮع ﭼﺎﻗﻲ ﻧﺎﺷـﻲ ازﺷـﻜﻞ ﻧﺎدرﺳـﺖ زﻧﺪﮔﻲ ﺷﻬﺮ ﻧﺸﻴﻨﻲ و اﻓﺰاﻳﺶ ﺳـﻦ ﺟﻮاﻣـﻊ ﺑـﺸﺮي بروز می کند، ﺷـﻴﻮع ﺑﻴﻤـﺎري دﻳﺎﺑﺖ در ﺟﻬﺎن ﺑـﻪ ﺳـﺮﻋﺖ رو ﺑـﻪ اﻓـﺰاﻳﺶ اﺳـﺖ و ﻣﺘﺎﺳـﻔﺎﻧﻪ اﻳـﻦ اﻓــﺰاﻳﺶ در ﻛــﺸﻮرﻫﺎي در ﺣــﺎل ﺗﻮﺳــﻌﻪ از ﺟﻤﻠـﻪ در ﻛــﺸﻮر ﻣـﺎ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮﺗﺮ اﺳﺖ، ﭼﻨﺎن ﻛﻪ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﺣﺪود 200 ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻧﻔﺮ در دﻧﻴﺎ و ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ3 ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻧﻔﺮ در اﻳـﺮان ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﺑﻴﻤـﺎري ﻣﺒـﺘﻼ ﻫـﺴﺘﻨﺪ. ﻣﺒﺘﻼﻳﺎن ﺑﻪ دﻳﺎﺑﺖ ﺑﻴﺶ از دﻳﮕﺮان در ﻣﻌـﺮض ﺧﻄـﺮ ﺑـﺮوز ﻋﻮارﺿـﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺧﺘﻼﻻت ﺑﻴﻨﺎﻳﻲ، ﺣﻤﻼت ﻗﻠﺒﻲ– ﻋﺮوﻗﻲ، ﻗﻄﻊ ﭘﺎ و ﻳﺎ ﻧﺎرﺳـﺎﻳﻲ‫ﻛﻠﻴﻮي ﻗﺮار دارﻧﺪ.[5]

دﻳﺎﺑﺖ ﺑﺮاﺳﺎس ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪي ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﭼﻬﺎر ﮔﺮوه‫ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ دﻳﺎﺑﺖ ﻧﻮع 1 و ﻧﻮع 2 و ‫اﻧﻮاع دﻳﮕﺮ (ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ اﺧﺘﻼﻻت ژﻧﺘﻴﻚ درﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﺑﺘﺎ، ‫ﺑﺮﺧﻲ اﺧﺘﻼﻻت ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺑﻴﻤﺎرﻳﻬﺎي   ‫ﭘﺎﻧﻜﺮاس و ﻏﺪد و اﻧﻮاع واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ دارو، ﻋﻔﻮﻧﺖ و غیره) و در نهایت دﻳﺎﺑﺖ ﺑﺎرداري اﺳﺖ.

 انواع دیابت

۱- دیابت نوع اول

دیابت نوع اول یا دیابت وابسته به انسولین (IDDM) زمانی بروز پیدا می کند که انسولین یا وجود ندارد یا مقدار آن در بدن بسیار ناچیز است. در این صورت حتما باید به بیماران انسولین تزریق شود.

بیشترین شروع سن برای دیابت نوع اول 10 تا 15 سالگی است و 75 درصد از موارد تشخیص داده شده قبل از سن 18 سالگی است

تزریق انسولین به مبتلایان به این نوع دیابت برای تداوم زندگی از ضروریات است. لذا، عدم کنترل قندخون در افراد مبتلا به دیابت نوع 1 میتواند باعث از دست دادن هوشیاری، بی حسی یا سوزن سوزن شدن در پا و نیز کتواسیدوز شود.

زمانیکه سلول های بدن نتوانند برای تامین انرژی قند را بسوزانند، بدن فرد شروع به سوزاندن چربی برای بدست آوردن انرژی می کند که این پدیده باعث بوجود آمدن کتون ها در خون می شود. در واقع، میزان افزایش کتون ها ( نوعی از اسید هستند) می توانند بدن فرد را مسموم کند، و در نهایت، فرد دچار اغماء می شود.

علائم بروز دیابت نوع اول

مجموعه ای از عوامل ژنتیکی، محیطی و ایمونولوژیکی در بروز دیابت نوع 1 نقش دارند که در نهایت با تخریب سلولهای تولید کننده انسولین، علائم این بیماری مشاهده می شود. آلوده شدن به برخی ویروس ها نیز می تواند در بروز این بیماری موثر باشد.

علائم این بیماری شامل تشنگی شدید، خشکی دهان، ادرار مداوم، گرسنگی شدید و افزایش اشتها، کاهش وزن بطور غیرعادی، خستگی و بی حالی، تاری دید و نیز برخی مشکلات پوستی است.

پیشگیری از بروز دیابت نوع اول

تاکنون راهی برای پیشگیری از دیابت نوع ۱ ارائه نشده است و هدف از درمان این است که قند خون را تا حدی که امکان دارد به میزان طبیعی (100-70 میلی گرم در دسی لیتر) نزدیک کنیم، بنابراین پیشرفت این نوع از دیابت در بلند مدت، آسیبی را به قسمت هایی از بدن می رساند. در نتیجه می توانیم روند بیماری را کند یا متوقف کنیم و فرد بیمار می تواند به زندگی عادی وطبیعی خود ادامه دهد.

شیوه های تشخیص دیابت نوع اول

1. آزمایش ساده خون می تواند نشان دهد که شما به دیابت مبتلا هستید یا خیر.

2. آزمایش قند خون ناشتا و یا آزمایش اتفاقی قند خون نیز می تواند برای تشخیص استفاده شود.

3. آزمایش خونی هموگلوبین گلیکوزیله (Hb A1c) که نشان دهنده میزان قند خون در 2 تا 3 ماه گذشته است، نیز می تواند برای تشخیص به کار برده شود.

4. آزمایش تحمل گلوکز کمتر برای تشخیص دیابتی بودن به کار می رود

۲- دیابت نوع دوم

دیابت نوع ۲ یا دیابت غیروابسته به انسولین (NIDDM) که آن را دیابت بزرگسالان نیز می‌نامند، نوعی اختلال در سوخت و ساز بدن است که با بالا بودن گلوکز خون در شرایط مقاومت در مقابل انسولین و کمبود نسبی انسولین شناسایی می‌شود.[8] این مسئله در تقابل با دیابت نوع ۱ است که در دیابت نوع اول به دلیل تخریب سلول‌های جزیره‌ای در لوزالمعده با کمبود مطلق انسولین مواجه می شویم

نشانه‌های این بیماری عبارتند از احساس تشنگی مفرط، تکرر ادرار، و احساس گرسنگی مفرط. ۹۰٪ افراد مبتلا به دیابت، به دیابت نوع ۲ دچار هستند و ۱۰٪ دیگر به ترتیب مبتلا به دیابت نوع ۱ و دیابت بارداری می‌باشند. گفته می‌شود، که افراد با اضافه وزن زیاد و پیشینه ژنتیکی، مستعد ابتلا به این نوع از دیابت هستند. از دیگر دلایل آن می‌توان به عدم تحرک، فشار خون بالا، داشتن HDL خون پایین و یا تری گلیسیرید بالا اشاره کرد

علائم بروز دیابت نوع دوم

از علائم دیابت نوع دو میتوان به تشنگي و پرنوشي، پُرادراري، تاري ديد، زودرنجي و تحريک پذيري، بي حسي يا سوزش دست و پا، عفونت مکرر لثه، پوست و مثانه، عدم بهبودي زخم ها، خستگي زياد غير قابل توجيه اشاره کرد.

گاهی در بعضي موارد، ديابت نوع 2 هيچ علامتي ندارد. در اين گونه موارد، افراد مبتلا ماه ها يا حتي سال ها بدون اين که از بيماري خود مطلع باشند به زندگي ادامه مي دهند. ديابت، آن قدر به تدريج پيش مي رود که حتي گاهي اوقات، علائم آن قابل شناسايي نيست. به همين دليل، بسیاری از مبتلايان به ديابت تا سال ها از بيماري خود اطلاع ندارند

پیشگیری از بروز دیابت نوع دوم

تحقيقات نشان داده اند که روش هايي براي پيشگيري ازديابت نوع 2 يا حداقل به تاخير انداختن ابتلا به آن وجود دارد. روش هاي اساسي براي کمک به کاهش ابتلا به ديابت، شامل تغيير شيوه نادرست زندگي ازجمله داشتن تحرک بدني بيشتر است و اگر از قبل فعاليت منظم ورزشي داشته ايد، به نگهداري و ادامه آن فعاليت بدني و حفظ وزن در محدوده طبيعي توصیه می شود.

به عبارت دیگر، حتی می توانید در هنگام شروع این بیماری با افزایش ورزش و اصلاح رژیم غذایی، دیابت نوع ۲ را کنترل کنید. اگر سطح گلوکز خون با این روش‌ها به اندازه کافی پایین نیاید، شما می توانید تحت نظر پزشک معالج، خود مصرف داروهایی مانند متفورمین یا انسولین را داشته باشد.

3- دیابت بارداری

دﻳﺎﺑﺖ ﺑﺎرداري، ﺷﺎیع ترﻳﻦ اﺧﺘﻼل ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﻴﻚ دوران ‫ﺑﺎرداري اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻮارض ﻣﺘﻌﺪدي ﺑﺮاي ﻣﺎدر و ﺟﻨﻴﻦ ‫دارد، ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي و ﻏﺮﺑﺎﻟﮕﺮي در ﺑﺴﻴﺎري از ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﺟﻬﺎن از ﺳﺎﻟﻬﺎ ﭘﻴﺶ در ﺣﺎل ‫اﻧﺠﺎم اﺳﺖ و در ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﻧﻴﺰ در ﻗﺎﻟﺐ ﻃﺮح ﻛﺸﻮري، ‫دﻳﺎﺑﺖ و دﻳﺎﺑﺖ ﺑﺎرداري ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ.

اﻓﺮاد دﻳﺎﺑﺘﻲ و ﺑﺎردار ﺷﺎﻣﻞ دو ﮔﺮوه ﻋﻤﺪه ﻫﺴﺘﻨﺪ، ‫ﻳﻜﻲ اﻓﺮاد دﻳﺎﺑﺘﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ از بارداری دﻳﺎﺑﺖ داﺷﺘﻪاﻧﺪ (pre-existing diabetes) ﻛﻪ ﺧﻮد آﻧﻬﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ‫دﻳﺎﺑﺖ ﻧﻮع 1 ﻳﺎ 2 داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﮔﺮوه دوم دﻳﺎﺑﺖ ﺑﺎرداري که اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر در ﻃﻲﺣﺎﻣﻠﮕﻲ ﺗﺸﺨﻴﺺ داده ﻣﻲﺷﻮد، (gestational diabetes) و در بیشتر موارد، ﻧﻮﻋﻲ از ‫دﻳﺎﺑﺖ ﻧﻮع 2 اﺳﺖ. در 50%-30% ﻫﻢ ﺑﻪﻃﻮر آﺷﻜﺎر ﺑﻪ دﻳﺎﺑﺖ ﻧﻮع 2 ﻣﻨﺠﺮ ﻣﻲﺷﻮد و در ﻣﻮاردي ﻫﻢ روﻧﺪي شبیه دیابت نوع 1 دارد.

به عبارت دیگر، این نوع از دیابت در زمان حاملگی بطور ناگهانی آشکار می شود که عوارض غیر منتظره و ناخواسته ای برای مادر و جنین ایجاد می کند. سن بروز این نوع دیابت معمولا در هفته های 24 تا 28 حاملگی است و با اتمام دوران بارداری حاملگی در 40 تا 60 درصد موارد بهبود پیدا می کند.

زنان باردار بالای 25 سال و البته زنان جوانتری که اضافه وزن دارند و یا یکی از بستگان درجه اول آنها به بیماری دیابت مبتلا هستند، بیشتر در معرض وقوع دیابت بارداری قرار می گیرند. همچنین، داشتن قند خون در محدوده پره دیابت، داشتن سابقه دیابت بارداری و یا به دنیا آوردن نوزاد 4 کیلو گرم و یا سنگینتر در گذشته، می توانند جزء عواملی باشند که زنان باردار را در معرض خطر ابتلا به دیابت حاملگی قرار می دهند.

عوارض بروز دیابت بارداری

‫از سویی دیگر، ﻋﻮارض دﻳﺎﺑﺖ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺑﺎرداري اﻋﻢ از دﻳﺎﺑﺖ ناشی از ﺑﺎرداري ﻳﺎ داشتن دﻳﺎﺑﺖ قبل از بارداری و متعاقبا هنگام بارداری ﺷﺎﻣﻞ ﻋﻮارض ﻣﺎدر، ﺗﻐﻴﻴﺮات‫ ﻋﻮارض ﻃﺒﻲ در ﻣﺎدران (ﻋﻮارض ﻣﺰﻣﻦ و ﻋﻮارض‫ﺣﺎد)، ﻋﻮارض ﻣﺎﻣﺎﻳﻲ در ﻣﺎدران دﻳﺎﺑﺘﻲ (زاﻳﻤﺎن‫زودرس، ﭘﻠﻲﻫﻴﺪرآﻣﻨﻴﻮس، ﭘﺮه اﻛﻼﻣﭙﺴﻲ و اﻛﻼﻣﭙﺴﻲ) و ﻋﻮارض ﺟﻨﻴﻨﻲ و ﻧﻮزادي (ﺳﻘﻂ، ﺧﻔﮕﻲ، ﭘﻴﺶرﺳﻲ، ﻣﺎﻛﺮوزوﻣﻲ، ﻣﺮگ و ﻣﻴﺮ، ﻧﺎﻫﻨﺠﺎري ﻣﺎدرزادي، ﻛﺎردﻳﻮﻣﻴﻮﭘﺎﺗﻲ، ﻧﺸﺎﻧﮕﺎن زﺟﺮ ﺗﻨﻔﺴﻲ، ﭘﻠﻲﺳﻴﺘﻤﻲ،‫ ﻫﻴﭙﻮﮔﻠﻴﺴﻤﻲ، ﻫﻴﭙﺮﻛﻠﺴﻤﻲ و ﻫﻴﭙﻮﻣﻨﻴﺰﻳﻤﻲ) ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ.

 علائم بروز دیابت بارداری

1. افزایش اشتها

پرخوری از علائم دیابت بارداری است، ولی علی رغم آن زن باردار، ممکن است دچار کاهش وزن شود.

2. تشنگی زیاد

زن باردار مبتلا به دیابت بارداری، دچار تشنگی زیاد می شود، زیرا بدن برای رقیق کردن گلوکز بالا در خون، آب و مایعات بیشتری طلب می کند.

3. پرادراری

مصرف زیاد مایعات در اثر تشنگی زیاد باعث می شود زن باردار ادرار زیادی از بدن دفع کند.

4. عفونت ها

زمانی که بیماری دیابت، توانایی مبارزه بدن با عفونت ها را کم می کند، زن باردار دچار عفونت های مکرری در مثانه، واژن و پوست می شود.

5. قند خون بالا

زمانی که یک خانم باردار، علامت قابل توجهی از دیابت بارداری را نشان ندهد و علائم آن شبیه علائم بارداری عادی باشند، انجام آزمایشات تشخیص دیابت بارداری، به عنوان بخشی از مراقبت های پیش از زایمان برای زنان در معرض خطر بین هفته های 24 تا 28 بارداری لازم است.

6. تغییرات غیرعادی وزن

یک خانم باردار به طور متوسط در سه ماهه دوم بارداری، نیم کیلوگرم وزن در هفته اضافه می کند، ولی اگر خیلی بیشتر وزن اضافه کرد، یا افزایش وزن او متوقف شد و یا وزنش کم شد، باید به پزشک متخصص خودش مراجعه کند.

7. احساس خستگی

اگر سلول های بدن نتوانند از هورمون انسولین استفاده کنند، در نتیجه گلوکز نمی تواند وارد سلول ها شود و میزان آن در خون بالا می رود در نتیجه بدن مجبور می شود، برای تأمین انرژی مورد نیاز سلول ها، عضلات و ذخایر چربی بدن را بسوزاند.

عوامل‌ خطر بروز دیابت بارداری

1. چاقي‌ (خصوصاً زناني‌ كه‌ چاقي‌ شكمي‌ دارند شبيه‌ شکل سيب(

2. افزايش‌ قابل‌ توجه‌ وزن‌

3. سابقه‌ خانوادگي‌ ديابت‌

4.سابقه‌ تولد نوزادي‌ كه‌ بزرگتر از حد طبيعي‌ براي‌ سنش‌ بوده‌ است‌.

5. سن‌ مادر بالاي‌ 25 سال‌

6. سابقه‌ تعداد دفعات حاملگي‌ زیاد

7. سابقه‌ مرگ‌ بدون‌ توجيه‌ جنين‌ يا مرده‌زايي‌

8. سابقه‌ ديابت‌ حاملگي‌ در حاملگي‌هاي‌ قبلي‌

پيشگيری از بروز دیابت بارداری‌

با اين‌ كه‌ راه‌ اختصاصي‌ براي‌ پيشگيري‌ وجود ندارد، اما با رعايت‌ برخي‌ نكات‌ مي‌توان‌ خطر را براي‌ مادر يا جنين‌ كمتر كرد. مانند كم‌ كردن‌ وزن‌ قبل‌ از حاملگي‌ در صورتي‌ كه‌ اضافه‌ وزن‌ وجود داشته‌ باشد، و نيز ارزيابي‌ پيش‌ از حاملگي‌ زناني‌ كه‌ در مرز ديابت‌ قرار دارند يا سابقه‌ ديابت‌ حاملگي‌ داشته‌اند.

بنابراین، برای پیشگیری از ناهنجارهای جسمی و مرگ و میر نوزادان، تشخیص و درمان به موقع دیابت بارداری به شدت ضروری است.

تشخیص دیابت به صورت کلی

ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺭﻭﺍﻧﻲ ، ﻣﺤﻴﻄﻲ ﻭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺩﺭ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺩﻳﺎﺑﺖ ﺩﺧﺎﻟﺖ ﺩﺍﺭﻧﺪ . ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑﻪ ﺩﻗﺖ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷﻮﺩ . ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﻬﺪﺍﺷﺖ ﺟﻬﺎﻧﻲ (1980 تا 1985) ﻣﻘﻴﺎس هاﻱ ﺗﺸﺨﻴﺼﻲ ﺧﺎﺻﻲ‫ ﺭﺍ ﻭﺿﻊ ﻧﻤﻮﺩﻩ اند، ﻛﻪ ﺩﺭ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ قرار گرفت (ﺩﺭ ﺍﻳـﺎﻻﺕ ﻣﺘﺤـﺪﻩ ﺩﺭ ﻣـﻮﺭﺩ‫ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻛﺮﺩﻥ ﺍﺯ آن ﺑﺤﺚ ﻭﺟﻮﺩ دارد).

‫ﻃﺒﻖ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﻬﺪﺍﺷﺖ ﺟﻬﺎﻧﻲ، ﺍﮔﺮ ﻗﻨﺪ ﺧﻮﻥ (BS) ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ٢٠٠mg/dl باشد ﻭ ﻳﺎ ﻗﻨﺪ ﺧﻮﻥ ﻧﺎﺷﺘﺎ (F.B.S) ﺍز ١٤٠mg/dl ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ، ﺷﺨﺺ ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ ﺩﻳﺎﺑﺖ ﺍﺳﺖ.

هیپوگلیسمی

هيپوگليسمي،‌ پايين‌ آمدن قندخون‌ است و به‌ علت‌ توليد بيش‌ از اندازه‌ انسولين‌ از لوزالعمده اتفاق می افتد‌. اين‌ يك‌ بيماري‌ نيست‌ و غالباً اگر تنها براساس‌ علائم‌ تصميم‌ گرفته‌ شود، اشتباه‌ تشخيصي‌ رخ‌ مي‌دهد. اين‌ اختلال‌ برخلاف‌ تصور، شايع‌ نيست‌ (مگر در بيماران‌ ديابت‌).

علائم‌ بروز هیپوگلیسمی

فراواني‌ و شدت‌ علائم‌ زير در افراد مختلف‌ متفاوت‌ است‌:

1. ضعف‌ يا از حال‌ رفتن‌

2. تعريق‌

3. گرسنگي‌ زياد

4. عصبي‌ بودن‌ و لرزش‌ دست‌ها

5. سردرد

6. گيجي‌

7. تغييرات‌ شخصيتي‌

8. گاهي‌ صرع‌ و تشنج‌

9. ندرتاً نامنظمي‌ ضربان‌ قلب‌

10. ندرتاً از دست‌دادن‌ هوشياري‌

علل‌ بروز هیپوگلیسمی

1. در اثر توليد بيش‌ از اندازه‌ انسولين‌ از لوزالعمده‌ در پاسخ‌ به‌ مصرف‌ شكر و ساير هيدرات‌هاي‌ كربن‌ (قندها)، ورزش‌ سنگين‌، حاملگي‌، يا علل‌ ناشناخته‌ به‌ وجود مي‌آيد.

2. مصرف تنباكو؛ كافئين‌؛ الكل‌؛ آسپيرين‌؛ قرص‌هاي‌ قندخون‌ از نوع‌ سولفونيل‌ اوره‌ (مثل‌ گلي‌بي‌گلاميد)؛ متفورمين‌؛ هالوپريدول‌؛ پروپوكسي‌فن‌؛ كلرپرومازين‌؛ پروپرانولول‌؛ پنتاميدين‌؛ ديزوپراميد

3. تومور لوزالعمده‌ (گاهی)

4. نارسايي‌ مزمن‌ كليه‌

عوامل خطر بروز بيماري هیپوگلیسمی

1. استرس‌

2. رژيم‌ غذايي‌ نامناسب‌

3. مصرف‌ دخانيات‌

4. مصرف‌ داروهايي‌ مثل‌ داروهاي‌ فهرست‌ شده‌ در بالا

5. خستگي‌ يا كار زياد

پيشگيري‌ از بروز بیماری هیپوگلیسمی

1. رژیم غذايي‌ مناسب

2. از استرس‌ اجتناب‌ كنيد.

3. از مصرف‌ دخانيات‌ خودداري‌ كنيد.

4. از نوشيدن‌ الكل‌ جداً پرهيز كنيد.

5. سعي‌ كنيد، علائم‌ زودهنگام‌ اين‌ حالت‌ را شناسايي‌ كنيد و سريعاً اقدام‌ مناسب‌ را در پيش‌ گيريد.

ژنیکوماستی (Gynecomastia)

ژنیکوماستی، بزرگ شدن اندازه پستان درآقایان را می گویند. در فرد غیر چاق افزایش قطر پستان به بیش از 2 سانتیمتر لازم است تا به آن ژنیکوماستی اطلاق شود. درکل، بعلت افزایش اثر فیزیولوژیک استروژن ها نسبت به اثر آندروژن ها است. ازنظر بافت شناسی، ابتدا بصورت افزایش سلولاریته استروما و جوانه های مجاری (فرم Florid ) شروع شده، پس از حدود یک سال، فیبروز متراکم در نسج ایجاد می شود (فرم Fibrous ) که این سیر در ژنیکوماستی دوران بلوغ کند تر است. ژنیکوماستی را باید از افزایش چربی زیر جلدی و افزایش حجم عضلات تشخیص داد.

علل فیزیولوژیک

ژنیکوماستی نوزادی (Neonatal): در اثرعبور استروژن مادر از جفت ایجاد می شود که اکثرا دوطرفه است و طی دو هفته خود بخود بهبود می یابد و درمان خاصی نیاز ندارد.

ژنیکوماستی دوران بلوغ (Pubertal): در سنین حدود 12-15 سالگی شروع می شود. دراثر افزایش استرادیول سرم و توقف موقتی اثر آن بر آندروژن ها است. میتواند دوطرفه یا یک طرفه باشد. دردناک است و معمولا طی دوسال بهبود می یابد، ولی پس از آن معمولا با جایگزینی بافت فیبروز، بهبود آن کند و متوقف می شود.

ژنیکوماستی سنین پیری (Senescence): در اثر کاهش تولید آندروژن ها و ادامه تبدیل آنها به استرادیول توسط آروماتاز موجود در نسوج چربی محیطی ایجاد می شود. معمولا دوطرفه است.

علل پاتولوژیک

ژنتیک یا جنینی: شامل هیپوگونادیسم و هیپر استروژنیسم می شود. سندروم کلین فیلتر تنها حالت ژنیکوماستی است که با افزایش کانسر پستان همراه است.

علل اکتسابی

مشتمل بر موارد ذیل است:

آندوکرین: اختلال فعالیت تیروئید- هیپو گونادیسم اکتسابی – نارسایی هیپوفیز

متابولیک: نارسایی کلیه – نارسایی کبد - سوء تغذیه - الکلیسم

نئوپلاستیک: تومورهای آدرنال - تومورهای بیضه - تومورهای تولید کننده HCG– کارسینوم برونکوژنیک – تومور هیپوفیز

متفرقه: شامل ترومای قفسه سینه – ترومای نخاعی – استرس روحی – هرپس و HIV

علل فارماکولوژیک

طیف وسیعی از داروها ممکن است، باعث ژنیکوماستی شوند که به تعدادی از آنها اشاره می شود:

استروژن ها – بعضی از آندروژن ها (Aromatizable) – ضد آندروژن ها (سیپروترون وفلوتاماید) – ضد سرطانها بخصوص انواع Alkylating– داروهای ضد فشارخون (متیل دوپا و رزرپین) – کلسیم بلوکرها (وراپامیل، نیفدیپین و دیلتیازم) - مهار کننده های Angiotensin Convertor Enzyme (کاپتوپریل و انالاپریل) – ترکیبات دیژیتال – فنوتیازین ها – متوکلوپرامید – دومپریدون – ضدافسردگی های سه حلقه ای – دیازپام – فنی توئین – دی اتیل پروپیون – مواد اعتیاد آور (هروئین ، متادون وآمفتامین ها) - داروهای ضد سل (ایزونیازید، اتیونامید وتیاستازون) – کتوکونازول – آمیودارون – کلومیفن – مترونیدازول – امپرازول – پنی سیلامین – سولینداک – تئوفیلین.

سرطان دستگاه لنفاوی (لنفوم(

دستگاه لنفاوی، شامل شبکه ای از لوله های نازک است که مانند رگ های خونی شاخه شاخه شده و در بافت های بدن گسترش می یابند. در این شبکه عروقی، اندام های کوچکی به نام "گره های لنفی" وجود دارند. این گره ها به صورت خوشه ای در زیر بغل، کشاله ران، گردن، قفسه سینه و شکم وجود دارند.

بخش های دیگر دستگاه لنفاوی شامل: طحال، تیموس، لوزه ها و مغز استخوان است. بافت لنفاوی در نواحی دیگر بدن مانند: معده، ‌روده ها و پوست نیز یافت می شود.

درون رگ‌های لنفاوی،‌ ماده‌ای به نام لنف وجود دارد که مایع اضافی را از بافت‌های بدن که حاوی پروتئین، سلول‌های ایمنی و مواد زائد است، خارج می‌کند و با عفونت مبارزه می کند.

همان‌گونه که لنف از گره‌های لنفی و طحال عبور می‌کند،‌ سلول‌های خونی قدیمی، میکروب‌هایی که ممکن است باعث بیماری شوند و همچنین مواد خارجی و اضافی بدن، ‌تصفیه می‌شوند. پس از آن مایع لنف از طریق دو لوله یا مجرا، مجدداً وارد جریان خون می‌شود.

در این نوع از سرطان، یک نوع از سلول‌های ایمنی بدن به نام لنفوسیت، بدخیم،‌ خطرناک و کشنده می‌شود و تکثیر پیدا می‌کند و سلول‌های طبیعی را کنار می‌زند.[19]

سرطان لنفوم، به دو گروه هوچکین و غیر هوچکین تقسیم می‌شود.[20]

- لنفوم هوچکین:

در لنفوم هوچکین نوع خاصی از سلول های سرطانی وجود دارد و تمام انواع لنفوم های دیگر به عنوان لنفوم غیر هوچکین طبقه بندی می شود. این بیماری در افراد بین 15 تا 30 سال دیده می شود.

- لنفوم غیر هوچکین:

لنفوم غیر هوچکین سه بار شایع تر از لنفوم هوچکین است و بیشتر در افراد بین 55 تا 70 سال دیده می شود. انواع مختلف لنفوما با سرعت های مختلف رشد می کنند و پخش می شوند.

انواع لنفوم غیر هوچکین

1. لنفوم تهاجمی با درجه بدخیمی متوسط و بالا: تمایل به رشد و انتشار سریع داشته و علائم شدیدی را ایجاد می کند.

2. لنفوم تنبل با درجه بدخیمی پایین: خیلی آهسته رشد کرده و علائم بالینی کمتری را ایجاد می کند.

علائم بروز لنفوم غیرهوچکین

1. مراحل اولیه بدون درد است

2. ورم بدون درد غده‌ها و گره‌های لنفی در گردن، زیر بغل و یا کشاله ران

3. تب بدون علت

4. عرق زیاد شبانه

5. خستگی مداوم

6. کاهش وزن بی‌دلیل

7. خارش پوست

8. لکه‌های قرمز روی پوست

عوامل خطر بروز لنفوم غیرهوچکین

1. جنسیت: آقایان نسبت به خانم‌ها بیشتر مستعد ابتلا به لنفوم غیرهوچکین هستند.

2. عوامل محیطی: تماس با مواد شیمیایی خاص مانند برخی آفت‌کش‌ها،‌ حلال‌ها و یا کودهای شیمیایی

3. افزایش سن

4. ضعیف شدن دستگاه ایمنی بدن: کاهش میزان ایمنی بدن در مواردی مثل ابتلا به ایدز و یا استفاده از داروهای ضعیف‌کننده دستگاه ایمنی¹⁹

پیشگیری از بروز سرطان لنفاوی

چون علت بیماری هوچکین نامعلوم است، در حال حاضر پیشگیری از آن امکان‌پذیر نیست. ولی تشخیص زود‌هنگام و درمان مناسب نتایج خوبی به‌همراه دارد. بیشتر موارد هوچکین به‌ ویژه اگر در مراحل اولیه شناسایی شود، قابل درمان است

گواتر (غم باد(

گواتر یکی از بیماریهای شایع است که به ویژه در نوجوانان از شیوع بالایی برخوردار است. گواتر در دختران جوان و در افرادی که در ارتفاعات بالا زندگی می کنند شایع تر است. گاهی دیده شده است میزان شیوع گواتر در خانمها 8 برابر آقایان است.

گواترها به انواع گوناگونی تقسیم بندی می شوند که عبارتند از گواتر فامیلی، گواتر بومی (ساده)، گواتر تک گیر، گواتر چند ندولی. گواترهای چند ندولی نیز اگر به موقع درمان نشوند، احتمال آن هست که به سرطان تبدیل شوند، همانطوری که در آمریکا نیز سالانه حدود 1200 نفر به دلیل سرطان تیروئید می میرند.

غده تیروئید در جلوی نای و حنجره قرار دارد. بزرگی خوش خیم غده تیروئید که سبب افزایش حجم آن می شود و بزرگی آن در جلوی گلو و گردن پدیدار می شود، گواتر نامیده می شود. این بزرگی غده، درد ندارد. هورمون تیروئید در متابولیسم بدن نقش مهمی دارد. هیپوتیروئیدیسم یا کم کاری تیروئید حالتی است که در نتیجه کاهش میزان ترشح این هورمون در بدن بروز می‌کند. واکنش غده تیروئید در این وضعیت، بزرگ شدن این غده و ایجاد حالت گواتر است. این حالت به این دلیل بروز می‌کند که این غده سعی دارد با بزرگ شدن، این کمبود هورمون را جبران کرده و هورمون بیشتری ترشح کند.

علل بروز گواتر

1. عامل وراثت

2. کمبود ید در مواد غذایی

3. مصرف بیش از اندازه غذاهایی مانند شلغم، کلم، گل کلم، کاساوا، چغندر

4. علل ناشناخته دیگر

علائم بروز گواتر

وجود توده ای در ناحیه قدامی گردن که بیمار یا اطرافیان بیمار و یا پزشک آن را مشاهده می کنند. گاهی سیاهرگ های گردن بزرگتر می شود و هر گاه درد ناگهانی و سریع گواتر ایجاد شود یعنی اینکه در گواتر خونریزی ایجاد شده است و گاهی نیز هیچ علامتی در فردی که گواتر دارد مشاهده نمی شود و گاه در گواتر های ندولی ساده و غیر رسمی، پس از چند سال تغییراتی ایجاد می شود که به پر کاری غده تیروئید می انجامد و باعث نارسایی قلبی و سایر اختلالات خطرناک می شود.

علائم بروز گواتر کم کار

خشکی و ضعف، بی حالی و کسالت بدن، کم حوصلگی و عصبانیت، اختلال خلق و خو، کم اشتهایی کم خونی، ریزش مو، یبوست، تنگی نفس در هنگام فعالیت، اضافه وزن، کاهش ضربان قلب و تغییرات نوار قلب، کاهش رشد مغزی و جسمی در کودکان و نوجوانان، نامنظم شدن عادت ماهانه در زنان، خشونت صدا، خشکی و زبری پوست، عدم تحمل سرما، ازدیاد چربی خون، رنگ پریدگی و تغییر رنگ پوست، کاهش استعداد تحصیلی دانش آموزان، احساس گرفتگی و خفگی ناحیه گلو .

علائم بروز گواتر پر کار (گواتر سمی(

تپش قلب، عرق ریزش، تنگی نفس، کاهش وزن، ازدیاد اضطراب و اختلالات روحی و هیجانی، عصبانیت و ازدیاد تنش های روحی و جسمی کاهش وزن و ازدیاد اشتها، تغییرات نوار قلب، نامنظم شدن عادت ماهانه در زنان، افزایش دفعات اجابت مزاج و گاه اسهال خفیف، لرزش دست ها، تورم پاها، خیرگی چشم ها، اختلالات ناخن، خستگی و ضعف عمومی بدن، عدم تحمل گرما، احساس داغی و گرفتگی ناحیه گلو و اختلال رشد کودک.

پیشگیری از بروز گواتر 

1. تهیه نمک یددار و توزیع آن بین مصرف کـنندگان، بهترین روش رسانـدن ید به تمام مردم است.

2. رساندن ید با استفاده از روشهای دیگر نظیر افزودن ید به آب و نان و غیره.

3. اسـتفاده اجباری از نمک یددار در کارخانه‌های سـازنده مواد خوراکـی و نانوایی ها.

4. رساندن روغن یددار تزریقی یا خوراکی (آمپول های یددار) که با یک تزریق تا چهار سال ید بدن تامین می‌شود، ولی این روش، هزینه بالایی دارد و قابل استفاده برای همگان نیست.

5. استفاده از بسیج همگانی در اشاعه فرهنگ استفاده از نمک یددار.

6. نمک یددار جنبه درمانی نداشته و به منظور پیشگیری استفاده می‌شود.

آندوکرینوﭘﺎتی

سندروم تخمدان پلی‌کیستیک یا شانگان تخمدان پرکیستی (Polycystic ovary syndrome PCOS) شایع‌ترین اختلالات غدد درون‌ریز (آندوکرینوﭘﺎتی) در زنان و شایع‌ترین علت نازایی ناشی از عدم تخمک‌گذاری می‌باشد. نامگذاری این سندروم، به دلیل وجود تخمدان های بزرگ محتوی تعداد زیادی کیست کوچک (در اغلب زنان مبتلا و نه در همه) است که در لایه بیرونی هر تخمدان قرار گرفته است.

این بیماری که به نام تنبلی تخمدان معروف است، تقریبا در ۶ تا 10 درصد همه زنانی که در سنین باروری می‌باشند دیده می‌شود.

علت بروز سندروم تخمدان پلی کیستیک 

1. علت اصلی آن نامشخص است. ولی عده ای از دانشمندان معتقد که این بیماری دارای یک زمینه ژنتیکی است. در خانم هائی که مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک هستند، احتمال اینکه مادر و خواهر مبتلا به این بیماری داشته باشند، بیشتر از جمعیت عادی است.

2. اختلال اصلی پس زمینه ای در این بیماران، اختلالات هورمونی است. تخمدان ها در خانم های طبیعی نیز هورمون مردانه تولید می کنند، ولی در خانم هائی که مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک هستند میزان تولید هورمونهای مردانه بشدت افزایش می یابد. مقادیر زیاد هورمونهای مردانه تولید و آزاد شدن تخمک در خانمها را مختل می کنند. عده ای از دانشمندان به وجود رابطه ما بین این بیماری و انسولین خون معتقد. انسولین، هورمونی است که از لوزالمعده ترشح شده و در متابولیسم مواد قندی، دخالت و سبب تولید انرژی در بدن می شود. بسیاری از خانم هائی که مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک هستند، دارای مقادیر زیادی از انسولین در خون هستند، چون در مصرف کردن آن دچار مشکل می باشند. بنظر می رسد انسولین زیادی سبب افزایش تولید هورمون های مردانه می گردد. افزایش هورمونهای مردانه در خانمها سبب موارد زیر می شود:

- ریزش موی سر

- رشد موهای زائد بدن

- کلفت شدن صدا

- بزرگ شدن کلیتوریس

- افزایش وزن

- ایجاد اختلال در تخمک گذاری

علائم بروز سندروم تخمدان پلی کیستیک

این علائم از فردی به فرد دیگر متغیر هستند و عبارتند از:

- باروری: بعلت عدم تخمک گذاری، این افراد مبتلا به ناباروری می شوند.

- قطع عادت ماهیانه و یا عادات ماهیانه نامنظم

- پر موئی، که در آن موی صورت، سینه، پشت و اندامها افزایش پیدا می کنند.

- وجود کیست های متعدد در تخمدان ها

- جوش صورت، پوست چرب و شوره سر

- افزایش وزن و چاقی که بیشتر در ناحیه دور کمر است.

- ریزش موی سر و طاسی که در آن، محل رویش مو در پیشانی، مثل مردان عقب نشینی کرده و حتی ممکن است خانم، مبتلا به طاسی شود.

- تکه هائی از پوست نواحی گردن، بازوها، سینه و کشاله ران تغییر رنگ داده و تیره می شوند.

- منگوله های پوستی بویژه در ناحیه گردن

- درد در ناحیه لگن

- اضطراب و افسردگی

آديسون‌

بيماري‌ آديسون‌ (نارسايي‌ غده‌ فوق‌ كليوي‌) از تخريب‌ تدريجي‌ و پيش‌ روندةه غدد فوق‌كليوي،‌ ایجاد می شود كه‌ در بالاي‌ كليه‌ها قرار دارند. غدد فوق‌كليوي‌ چندين‌ هورمون‌ را ترشح‌ مي‌كنند كه‌ براي‌ بعضي‌ از كارهاي‌ بدن‌ ضروري‌ هستند. اين‌ هورمون ها كمك‌ مي‌كنند تا تعادل‌ مايعات‌ بدن‌ حفظ‌ شود. آنها همچنين‌ در كارهاي‌ زير نقش‌ دارند:

سوخت‌ و ساز قند و پروتئين‌، حفظ‌ فشار خون‌، و پاسخ‌ به‌ استرس‌ جسماني‌.

بيماري‌ آديسون‌ نادر است‌، اما ‌آن‌ را در هر سني‌ مي‌توان مشاهده کرد. شيوع‌ آن‌ در مردان‌ و زنان‌ تقريباً برابر است‌. بايد توجه‌ داشت‌ كه‌ علائم‌ بيماري‌ ممكن‌ است‌ به‌ آهستگي‌ و در طي‌ چند ماه‌ تا چند سال‌ بروز كنند.

علائم بروز بيماري‌ آديسون

1. ضعف‌ و خستگي‌

2. اختلالات‌ گوارشي‌ (تهوع‌، استفراغ‌، دردشكم‌، اسهال‌، كاهش‌ اشتها و وزن‌)

3. كاهش‌ فشار خون‌ كه‌ باعث‌ غش‌ و منگي‌ مي‌شود.

4. پوست‌ قهوه‌اي‌ رنگ‌ (شبيه‌ حالت‌ برنزه‌ شدن‌) همراه‌ با وجود لكه‌هاي‌ سفيد روي‌ آن‌

5. تيره‌ شدن‌ كك‌ و مك‌، جوشگاه‌ زخم‌ و نوك‌ پستان‌

6. ريزش‌ مو

7. رفتار نابهنجار يا تغيير خلق‌، مثل‌ حالت‌ تهاجمي‌ يا افسردگي‌

8. آلرژی

9. آرتروز

10. میل به غذاهای شور و یا شیرین

11. حساسیت چشم به نور

12. ابتلا به سرماخوردگی، آنفلوآنزا و عفونت های دیگر به طور مکرر

13. سندروم روده تحریک پذیر

14. علائم مشابه به یائسگی مانند گرگرفتگی، حالت روحی متغیر

15. تمرکز ضعیف

16. سندروم پیش از قاعدگی

17. افت عملکرد سیستم ایمنی بدن

18. حساس شدن به سرم

19. دوره نقاهت طولانی پس از بیماری

علل‌ بروز بيماري‌ آديسون‌

- ابتلا به بيماري‌هایی همچون (سل، سرطان، بيماريهاي‌ غدة‌ هيپوفيز و ايدز(

- قطع مصرف داروهاي‌ كورتيزوني‌ خوراكي‌ براي‌ ساير بيماري‌ها

عوامل‌ خطر بروز بيماری آديسون

1. استرس‌

2. ديابت‌‌

3. جراحي‌

4. درمان‌ ضد انعقادي‌

پيشگيري‌ از بروز بيماري‌ آديسون‌

هيچگاه‌ داروهاي‌ كورتيزوني‌ را سر خود قطع‌ نكرده‌ يا دوز آنها را تغيير ندهيد.

نشانگان‌ كوشينگ‌ (سندروم کوشینگ(

نشانگان‌ كوشينگ‌، يك‌ اختلال‌ غدد درون‌ريز است كه‌ در اثر توليد بيش‌ از اندازه‌ هورمون‌هاي‌ كورتيكواستروييد از غدد فوق‌كليوي‌ (در اثر افزایش فعالیت قشر غده آدرنال) به‌ وجود مي‌آيد.

علائم بروز سندروم کوشینگ

1. صورت‌ گرد و چشم‌هاي‌ پف‌ كرده‌

2. صورت‌ به‌ رنگ‌ قرمز گلگون‌

3. رشد موهاي‌ صورت‌ در خانم‌ها

4. تجمع چربي‌ در قسمت‌ كمر و پشت‌، همراه‌ با به‌ وجود آمدن‌ نواري‌ قرمز روي‌ پوست‌

5. فشار خون‌ بالا

6. تغييرات‌ رواني‌ و عاطفي‌، حتي‌ گاهي‌ تا حد روان‌پريشي‌

7. تغييرات‌ عادت‌ ماهانه‌، مثل‌ توقف‌ عادت‌ ماهانه‌، و افزايش‌ يا نامنظمي‌ دوره‌ خونريزي‌

8. بزرگ‌ شدن‌ كليتوريس‌

9. كاهش‌ مقاومت‌ به‌ عفونت‌

علل‌ بروز سندروم کوشینگ

ترشح‌ زیاد هورمون‌ كورتيرون‌ به دلایل:

- وجود تومور در غده‌ فوق‌كليوي‌

(وجود تومور در غده‌ هيپوفيز كه‌ باعث‌ ترشح‌ بيش‌ از اندازه‌ هورموني‌ از غده‌ هيپوفيز مي‌شود كه‌ محرك‌ ترشح‌ هورمون‌ كورتيزوني‌ از غده‌ فوق‌كليوي‌ است‌.)

- استفاده‌ طولاني‌مدت‌ از داروهاي‌ كورتيزوني‌

عوامل‌ خطر بروز سندروم کوشینگ

براي‌ درمان‌ سرطان‌ هيپوفيز استفاده‌ طولاني ‌مدت‌ از هورمون‌ محرك‌ ترشح‌ هورمون‌ كورتيزوفي‌.

پيشگيری‌ از بروز سندروم کوشینگ

در صورتي‌ كه‌ مصرف‌ هورمون‌ محرك‌ ترشح‌ هورمون‌ كورتيزوني‌ يا خود داروهاي‌ كورتيزوني‌ براي‌ ساير بيماري‌ها، مثل‌ آسم‌، آرتريت‌، بيماري‌ كليوي‌، يا بيماري‌ آديسون‌ ضروري‌ باشد، دارو را بايد با كمترين‌ دوز ممكن‌ و طي‌ كمترين‌ دوره‌ زماني‌ ممكن‌ مصرف‌ كرد.

‫آﻛﺮﻭﻣﮕﺎﻟﻲ

‫آﻛﺮﻭﻣﮕﺎﻟﻲ، ﺑﻴﻤﺎﺭﻱ ﻏﺪﻩ ﻫﻴﭙﻮﻓﻴﺰ ﺍﺳــﺖ. ﻏﺪﻩ ﻫﻴﭙﻮﻓﻴﺰ، ﻏﺪﻩﺍﻱ ﻛﻮﭼﻚ ﺍﻣﺎ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﻬﻢ ﺍﺳﺖ. ﺍﻳﻦ ﻏﺪﻩ ﺩﺭ ﻗﺎﻋﺪﻩ ﻣﻐﺰ ﻭ ﭘﺸـﺖ ﭘﻞ ﺑﻴﻨﻲ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ. ﻭﺟﻮﺩ ﺗﻮﻣﻮﺭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻏﺪﻩ، ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ آن را ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﺩﻫﺪ.

ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﻮﻣﻮﺭﻫﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺮﻃﺎن ها ﻛﻢ ﺧﻄﺮﺗﺮ ﻫﺴــﺘﻨﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻫﻴﭻ ﺟﺎﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﺭﺷﺪ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ.

آﻛﺮﻭﻣﮕﺎﻟﻲ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﻳﻚ ﺗﻮﻣﻮﺭ ﺩﺭ ﻏﺪﻩ ﻫﻴﭙﻮﻓﻴﺰ ﺳﺒﺐ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺣﺪ ﻫﻮﺭﻣﻮﻥ ﺭﺷﺪ ﺷــﻮﺩ. آﻛﺮﻭﻣﮕﺎﻟﻲ ﺑﻴﻤﺎﺭﻱ ﻧﺎﺩﺭﻱ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺍﺯ ﻫﺮ نیم میلیون ﻧﻔﺮ، ﻓﻘﻂ ۴ ﻧﻔﺮ ﺑﻪ آﻥ ﻣﺒﺘﻼ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺩﺭ ﺑﺰﺭﮔﺴﺎﻻﻥ 50-30ﺳــﺎﻟﻪ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﻲ ﺷــﻮﺩ. ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﺳﻨﻴﻦ ﺩﻳﮕﺮ ﻫﻢ ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳﺖ ﻣﺸﺎﻫﺪﻩ ﺷﻮﺩ. ﺍﮔﺮ آﻛﺮﻭﻣﮕﺎﻟﻲ ﺩﺭ ﺳــﻨﻴﻦ ﺭﺷﺪ (ﻭ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺗﻮﻗﻒ آﻥ) ﺑﺮﻭﺯ ﻛﻨﺪ، ﺳﺒﺐ ﮊﻳﮕﺎﻧﻴﺴــﻢ ﻳﺎ ﻏﻮﻝ آﺳﺎﻳﻲ ﻣﻲ ﺷــﻮﺩ ﺯﻳﺮﺍ افزایش ﻫﻮﺭﻣﻮﻥ ﺭﺷــﺪ ﺩﺭ ﺑﺪﻥ ﺳﺒﺐ ﺭﺷــﺪ ﻏﻴﺮ ﻣﻌﻤﻮﻝ ﺍﺳﺘﺨﻮﺍﻧﻬﺎﻱ ﭘﺎﻫﺎ ﻭ ﺑﺎﺯﻭﻫﺎ ﻣﻲﺷﻮﺩ

علائم بروز بیماری آکرومگالی

ﻋﻼﺋﻢ ﻭ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎﻱ بروز ﺑﻴﻤﺎﺭﻱ آﻛﺮﻭﻣﮕﺎﻟﻲ ﺩﺭ ﺍﻓﺮﺍﺩ، ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﻭ ﻣﺘﻨﻮﻉ ﺍﺳﺖ. ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﺍﻃﻤﻴﻨﺎﻥ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺩﺭﻣﺎﻥ، ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﻳﻦ ﻋﻼﺋﻢ ﺑﺮﻃﺮﻑ ‫ﺷﻮﻧﺪ.

1. ﺍﺣﺴﺎﺱ ﺧﺴﺘﮕﻲ ﻭﺧﻮﺍﺏ آﻟﻮﺩﮔﻲ

2. ﺑﺰﺭﮔﻲ ﺩﺳﺘﻬﺎ ﻭ ﭘﺎﻫﺎ (ﺑﻄﻮﺭﻳﻜﻪ ﮔﺎﻩ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺍﻧﮕﺸــﺘﺮ ﻭ ﻳﺎ ﻛﻔﺶ ﺍﻳﻦ ﺑﻴﻤــﺎﺭﺍﻥ، ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺑﺰﺭﮒ ﺷــﺪﻥ ﻗﻄﺮ ﺍﻧﮕﺸــﺘﺎﻥ ﻭ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﭘﺎﻫﺎﻳﺸﺎﻥ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ(

3. تغییر ﻭﺿﻌﻴﺖ ﭼﻬﺮﻩ (ﺑﺮﺟﺴــﺘﮕﻲ ﻏﻴﺮ ﻣﻌﻤﻮﻝ ﭼﺎﻧﻪ ﻭ ﻓﻚ(

4. ﺗﻌﺮﻳﻖ ﺯﻳﺎﺩ ﺑﺨﺼﻮﺹ ﺩﺭ ﺧﺎﻧﻤﻬﺎ

5. چرب شدن پوست

6. ﺍﺣﺴﺎﺱ ﻓﺸﺎﺭ ﻭ ﺩﺭﺩ ﺩﺭ ﺩﺳﺘﻬﺎ

7. ﺳــﺮﺩﺭﺩ

8. بروز ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ ﺩﺭ ﺑﻴﻨﺎﻳﻲ

9. ﻛﻢﻛﺎﺭﻱ ﻫﻴﭙﻮﻓﻴﺰ (که سبب؛ ﻧﺎﺗﻮﺍﻧﻲ ﺟﻨﺴﻲ، ﻧﺎﺑـﺭﻭﺭﻱ ﻭ ﺩﻭﺭﻩﻫﺎﻱ ﻗﺎﻋﺪﮔﻲ ﻧﺎﻣﻨﻈﻢ می شود(

:منبعshefa.irib.ir